Dzingis Kan V. Jan

Džingis kan (1162. - 18. augusta 1227. ) rođen kao Temudžin, bio je osnivač i veliki kan (car) Mongolskog carstva, koje je postalo najveće kontinentalno carstvo u istoriji nakon njegove smrti.
Došao je na vlast ujedinivši mnoga nomadska plemena severoistočne Azije. Nakon osnivanja Mongolskog carstva započeo je mongolsku invaziju koja je rezultirala osvajanjem većeg dela Evroazije. Vršio je i upade ili invaziju na kinesko carstvo, Kavkaz, Horezmijsko carstvo, Tangut carstvo i Jin carstvo. U ovim napadima mongoli su masakrirali civilno stanovništvo - posebno u Horezmijskom i Tangut carstvu. Mongolsko carstvo je zauzimalo znatan deo centralne Azije i Kine.
Pre smrti, Džingis kan je izabrao Ogedei kana za svog naslednika i podelio carstvo u kanate svojim sinovima i unucima. Umro je 1227. godine nakon pobede nad Tangut carstvom. Sahranjen je u neoznačenom grobu negde u Mongoliji na nepoznatoj lokaciji. Njegovi potomci su proširili Mongolsko carstvo na veliki deo Evroazije i osvojili ili stvorili vazalne države na području današnje Kine, Koreje, Kavkaza, Centralne Azije i znatnog dela istočne Evrope, Rusije i jugozapadne Azije. Mnoge invazije Mongola su pratile pokolj velikog broja lokalnog stanovništva. Zbog toga je Džingis kan i njegovo carstvo imaju zastrašujući ugled u istoriji.
Osim njegovog vojnog dostignuća, Džingis kan je modernizovao Mongolsko carstvo na druge načine. Doneo je dekret o usvajanju Ujgurskog alfabeta kao sistem za pisanje u Mongolskom carstvu. On je također praktikovao meritokratiju podstičući versku toleranciju u Mongolskom carstvu dok je ujedinjavao nomadska plemena severoistočne Azije. Današnji Mongoli ga smatraju utemeljivačem Mongolije.
Poznat po brutalnosti u svojim invazijama, Džingis kan je takođe zaslužan za dovođenje puta svile pod jedan kohezivni politički ambijent. Ova povećana komunikacija i trgovina iz smera severoistoka Azije u muslimansku jugozapadnu Aziju i hrišćansku Evropu, dovelo je do širenja vidika kod sva tri kulturna područja.




k98