Rukopisna i stara štampana knjiga Pomoravskog okruga

Rukopisna i stara štampana knjiga na teritoriji Pomoravskog okruga / Nada Dimitrijević, Milomir Todorović

Jagodina 2020. Mek povez sa klapnama, ćirilica, ilustrovano, 477 strana.

Knjiga je, bukvalno, kao nova.

Katalog stare knjige na području Pomoravskog okruga jedinstvena je kod nas publikacija koja se bavi ovom temom. Autori su uložili veliki trud kako bi popisali sve knjige kategorije na ovako štrokom području, što je izuzetan poduhvat. Ovim je srpska kultura stekla višestruku korist, najviše stoga što je obavljen posao za veliki deo teritorije Srbije bogat istorijskim spomenicima, zoog čega će budući registar stare knjige biti potpuniji, a ujedno je na ovaj način naslikan specifičan kulturni portret jednog regiona. Ovaj katalog, što je takođe veoma važno, moći će poslužiti kao uzor svim budućim poslenicima stare knjige koji budu želeli da se poduhvate sličnog dela, ne samo zbog metodološkog pristupa i potpunosti informacija, među kojima su možda najvažniji rukopisni zapisi na marginama knjiga, nego i zato što jasno pokazuje kakve plodove donosi posvećenost ovom poslu, koji, koliko god da je težak, pruža na kraju radost i zadovoljstvo. Treba se nadati da će trud bibliotekarke Nade Dimitrijević i sveštenika Milomira Todorovića zaista biti podstrek svima onima kojima na srcu leže kulturni identitet i budućnost srpskog naroda u svim našim krajevima.  

dr Žarko Vojnović, načelnik Odeljenja za bibliografiju Narodne biblioteke Srbije

Zahvaljujući ovom, hvale vrednom katalogu, poznavaoci i ljubitelji rukopisa više neće prepoznavati Pomoravski okrug samo po svetogorskim odlomcima Bogoljuba Tirića. Rukopisni fond na tom području nije obiman, ali ocrtava široke lukove: vremenski — od XIV do XIX veka; geografski - od Svete Gore, preko Šumadije i Pomoravlja, do Budimlje, Srema i Bačke; jezički - od srpskoslovenskog, preko ruskoslovenskog, do ruskog, grčkog i etiopskog; sadržinski - od klasičnih bogoslužbenih zbornika, preko Čuda Presvete Bogorodice i odabranih trebničkih sastava, do svedoka modernog doba poput kratke istorije Crkve, katihizisa ili zbornika crkvenih pesama sa trilama. Svedočeći o različitim fazama razvoja pisane kulture u nas, taj fond ukazuje na karakterističnu otpornost rukopisne tradicije koja među Srbima nije zamrla do duboko u XIX veku. Možda je, zato, i simbolično što je svoje mesto među opisanim rukopisima našao i prepis Života i priključenija Dositeja Obradovića.   

dr Vladan Trijić, načelnik Odeljenja za arheografiju Narodne biblioteke Srbije

Monografija Rukopisne i stare štampane knjige na teritoriji Pomoravskog okruga nastavak je rada sveštenika Milomira Todorovića i bibliotekarke Nade Dimitrijević

i sadrži podatke o rukopisnim i starim štampanim knjigama, periodičnoj i drugim publikaciji na srpskoslovenskom, ruskoslovenskom (u upotrebi u srpskoj socio-kulturnoj i jezičkoj sredini), slavenosrpskom i srpskom jeziku nastale do 1867. godine, kao i izdanja koja imaju izuzetnu umetničku ili estetsku vrednost.

Na teritoriji Pomoravskog okruga sačuvana su i sada popisana i arheografski obrađena 23 rukopisa, a ovo monografijom dostupna široj akademskoj i naučnoj javnosti, među kojima se ističe značajno staro srpsko rukopisno nasleđe nastalo na Svetoj Gori koje se čuva u Zavičajnom muzeju u Jagodini. Pored rukopisa, popisano, kategorisano i kataloški autori ofađuju 612 starih štampanih knjiga i dvadesetak serijskih publikacija koje se nalaze u manastirima (manastir Kalenić, Eparhija šumadijska i Manasija, Eparhija braničevska), crkvama, ustanovama i ličnim bibliotekama, među kojima se izdvaja Praznični minej, štampan u Veneciji 1538. godine u čuvenoj štampariji Božidara Vukovića.   

dr Zoran Ranković, dekan Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu