Andreja Preger Stoleće uz muziku

Zabeležio Aleksandar Gatalica

Preger, Andreja
pijanista, profesor Muzičke akademije, doktor pravnih nauka
(Pečuj 20. III 1912 - Beograd 2015)
Otac Jakov, majka Adela, rođ Hamburger. Posle proglašenja sovjetske gradske
republike (1919), porodica je napustila Pečuj i preselila se u Zagreb.
Prvi razred osnovne škole završio je u Pečuju, a školovanje nastavio u Zagrebu.
Upisao je i Hrvatsku zemaljsku glazbenu školu. Istovremeno je pošao u jevrejsku školu
(Izraelitička opća pučka škola). Posle završene osnovne škole, upisao je
Prvu realnu gimnaziju, koju je pohađao uporedo sa srednjom muzickom skolom.
Pored povremenih nastupa na kojima je svirao u organizaciji muzičke
škole, svirao je i za Radio Zagreb. Maturirao je 1930.

Posle završene realne gimnazije i srednje muzičke škole,
upisao je Pravni fakultet u Beogradu i konzervatorijum
u Lajpcigu, u klasi profesora Maksa Pauera. Klasu je
posle šest meseci preuzeo Oskar Herman. Lajpciški
konzervatorijum napustio je zbog nemogućnosti da plati školarinu, 1931.

Tokom 1931. prešao je na Pravni fakultet u Zagrebu i
upisao Muzičku akademiju u istom gradu, u klasi profesorke
Antonije Gajger Ajhorn. Klaviru ga je podučavala
Sidonija Gajger, a učio je i sviranje na orguljama. Tokom
akademske 1931/32. odslužio je vojsku u školi rezervnih
pešadijskih oficira u Bileći. Pošto je diplomirao
na Pravnom fakultetu (1936) i stekao doktorat (1937),
počeo je pripravnički staž najpre u sreskom, a zatim u
okružnom sudu. Posle završenog pripravničkog staža,
položio je advokatski ispit, marta 1941.

Rat ga je zatekao na mestu rezervnog potporučnika
Jugoslovenske kraljevske vojske. Mobilisan je 2. aprila i
poslat u Sinj kod Splita. Posle proglašenja Nezavisne
Države Hrvatske, Split je pripao italijanskoj okupacionoj
zoni. Andreja Preger je rat proveo u Splitu, dok je
njegova porodica izvesno vreme ostala u Zagrebu.
U pokušaju da prebaci porodicu u Split, uhapšeni su
njegovi otac i stric. Najpre su bili u zatvoru u Zagrebu
a potom su prosleđeni u logor Jasenovac, gde su streljani
1942. Sestru, majku i tetku uspešno je prebacio u Split.
Sa drugim umetnicima bliskim oslobodilačkom pokretu
pristupio je Kazalištu narodnog oslobođenja, sa kojim
je nastupao do novembra 1944. kada je cela grupa prebačena
u Beograd, gde se i naselio po završetku rata. Pri
Kazalištu je osnovao hor kojim je dirigovao do kraja rata.

Kazalište narodnog oslobođenja rasformirano je po
završetku rata. Glumci su raspoređeni u Jugoslovensko
dramsko pozorište, a muzičari su postali članovi
Beogradske opere. Andrija Preger je, međutim, prebačen
na Radio Beograd. U saradnji sa Mihailom Vukdragovićem,
formirao je Radio-hor. Postavljen je za sekretara
Muzičkog odeljenja, čiji je upravnik bio M. Vukdragović
Učestvovao je u osnivanju Zabavnog orkestra Radio
Beograda. Kada je Vukdragović1948. izabran za rektora
Muzičke akademije, postao je načelnik Muzičkog odeljenja.
Za glavnog urednika Muzičkog programa postavljen je
1949. U Radio Beogradu ostao je do 1951.
Po završetku rata počeo je da nastupa sa Simfonijskim
orkestrom Radio Beograda. Istovremeno je počeo da objav-
ljuje komentare muzičkih dela u domaćim listovima.
U periodu do sukoba sa KOMINFORM-om ostvario je
značajnu saradnju sa umetnicima iz Bugarske, Rumunije i Poljske.
Početkom 1946. sa Nadom Jevđenijevići Mirkom
Donerom formirao je klavirski trio, sa kojim je otišao
na prvu turneju, aprila iste godine. Iz ove saradnje
nastao je Beogradski trio. Prvi posleratni solistički
koncert održao je aprila 1950. na Kolarčevom narodnom
univerzitetu.

Bio je među osnivačima Udruženja muzičkih umetnika
Srbije (1946) i Saveza muzičkih umetnika Jugoslavije
(1950). Bio je dugogodišnji član uprave i generalni
sekretar Saveza.