Milijardu godina do kraja sveta Ružni labudovi A.B.Strugacki

1988 narodnja knjiga 446 strane 2 romana u jednoj knjizi sa zaštitnim omotom oćuvana potpis prethodnog vlasnika 451

1. Milijardu godina do kraja sveta
2. Ružni labudovi

Priča kaže da su braća Arkadij (1925-1991) i Boris (1933) Natanovič Strugacki počeli da pišu naučnu fantastiku zbog opklade u flašu pića. Kako god bilo, njen rezultat ostavio je dubok trag u svetskoj naučnoj fantastici. Nekoliko prvih knjiga (romani “ Zemlja purpurnih oblaka” iz 1958, “ Put u Amalteju” iz 1960, “ Stažeri” iz 1962. i zbirka “ Šest šibica” iz 1960) slede obrazac Jefremovskog optimističkog puta ljudi u svemir i borbe sa nepovoljnim uslovima na novim planetama. Zbirka priča “ Povratak” (u drugom izdanju njen naslov će biti “ Podne: dvadeset drugo stoleće” ) iz 1962, najavljuje teme kojima će se autori nadalje baviti, kao i osnovni ton pripovedanja, a ovaj je poprilično mračan.  

Na jednoj strani nalaze se dela u kojima se razmatra motiv prvog kontakta, započet pričom “ Lutalice i putnici” i nastavljen romanima (pripovestima, kako ih braća nazivaju) “ Druga invazija Marsovaca” iz 1968, “ Hotel ’Kod izgubljenog alpiniste’” iz 1974. i “ Piknik kraj puta” iz 1974. (po kojem je Tarkovski iz 1979. snimio remek-delo “ Stalker” ), te “ Talasi smiruju vetar” iz 1985. godine. Vanzemaljci u ovim knjigama nipošto nisu standardno zli i agresivni, niti je ljudska civilizacija tako uspešna da se mora lomiti grubom silom: pre se može govoriti o nezainteresovanosti za ljude (kao u “ Pikniku. . . ” i “ Vetru. . . ” gde ljudi nalaze samo njihove tragove) ili, u boljoj varijanti, poigravanju sa njima (u “ Drugoj invaziji. . . ” i “ Hotelu. . . ” ).  

Prvi korak ali na drugim planetama obrađuje nekoliko romana (“ Teško je biti bog” iz 1965, zatim “ Nastanjeno ostrvo” iz 1971, u kome se pojavljuje i rasa Lutalica, vanzemaljaca čije artefakte astronauti nalaze na raznim planetama i u nekoliko knjiga, te “ Mališan” iz 1973). U tim romanima izaslanici ljudi ne uspevaju da shvate ustrojstva civilizacija drugih bića. Konačno, braća Strugacki se u knjigama “ Golać na urvini” iz 1968, “ Ružni labudovi” iz 1968, “ Momak iz pakla” iz 1975. i “ Buba u mrainjaku” iz 1980, bave problemima totalitarnih društava i birokratije koji, u ime velikih težnji za opstankom države, uništavaju pojedinca.  

Strugacki nisu kritičari socijalizma-staljinizma ’na prvu loptu’i nisu podlezali dnevno političkom imperativu (iako je državna kritika, po zadatku, u njihovim knjigama nalazila elemente osude kapitalističkog uređenja). NJihova vivisekcija lavirinta vlasti, uticaja i mizernog činovničkog mentaliteta, puno duguje iskustvu velikana ruske literature, poput Gogolja, baš kao i Kafki ili Haksliju. Strugacki su u svoja dela, posebno romane “ Ponedeljak počinje u subotu” iz 1965, “ Bajka o trojki” iz 1968. i “ Milijardu godina do kraja sveta” iz 1976, upleli i tradiciju ruskih bajki, basni, folklornih mitova, gradeći fantazmagorijske parabole. Delo braće Strugacki uspešno izbegava žanrovske obrasce i, zahvaljujući talentu i nadahnuću, priključuje naučnu fantastiku svekolikoj literarnoj tematici.