Santhana: Putopis / Borna Bebek

Paraćin 1989. Mek povez sa klapnama, 335 strana.

Knjiga je odlično očuvana (kao nova - deluje nečitana).

Po ko zna koji put u savremenoj literaturi, knjiga Borne Bebeka „ Santhana", postavlja suštinsko pitanje: da li je danas putopis, uopšte, moguć? Danas, kada je svaka stjuardesa obišla mnogo više zemalja i gradova (da ne računamo, nebo), od legendarnog lutajućeg Holandjanina?

Putovanje, kao disciplina našeg potrošačkog društva, koje, sem kozmetike, gastronomije, mode, umetnosti, pa čak i ljubavi, troši nemilice i putne avanture, približilo je svet svakome ko gleda televiziju, svevši zemljinu loptu na veličinu bilijarske kugle. Zevamo od ravnodušnosti pred opisima dalekih predela i ljudi - zar ih nismo preksinoć već videli na našim ekranima?

Planetom putuju ljudi-paketi, upakovani u turističkim agencijama, a raspakovani u istovetnim hotelima sa istovetnim švedskim stolovima za doručak, istovetnim aklimatiziranim autobusima i kalodons-montovanijevskom muzikom po holovima i liftovima. ..

” Ako je danas petak, onda je ovo Brisel! ” peva Bob Dilan o američkim turistima, koji obilaze Evropu za nedelju dana.

Putopis je, dakle, nemoguć!

Da je moguć, dokazuje i pored svega, Borna Bebek svetski putnik po vokaciji i opredeljenju. Njegovo štivo, vraća poverenje u mogućnost pisanja putopisa na jedan sasvim, u isto vreme i nov i starinski način, onaj, koji u sebe uključuje i pustolovinu i pričanje o njoj. Ta pustolovina, naravno, nije senzacionalistička, avanturistička priča o koloru, već je sastavljen od stotinjak finih, malih epizoda, susreta sa ljudima i opisa unutrašnjih stanja radoznalog putnika, koji se našao na stazama o kojima je sanjao u detinjstvu. .

Ima se utisak, da Borna Bebek ne putuje da bi video sveta, niti da bi prikupio gradju za svoju doktorsku tezu o trećem svetu, već da putovanje upotrebljava kao medijum pomoću koga će saznati nešto više o sebi — kao sredstvo, alat ili ritual, kojim će od sebe napraviti čoveka kakvog želi; izbrusiti se u svim tim susretima sa ljudima i mestima, kroz koja prolazi kao kroz kakvo čistilište.

Ova zanimljiva proza vuče svoje korene iz stare putopisne tradicije naše literature (u najboljem smislu te reči), ali, takođe, poseduje i uzbudljivi ritam Džeka Keruaka i bit-generacije, od čijeg je duha sazdan legendarni roman „ Na putus“ . „ Santhana” je štivo koje se ne ispušta iz ruku, sve dok se ne pročita, što je još jedan dokaz, da nije važno kuda i dokle se putuje, nego kako se o tom putovanju piše! Siguran sam da bi Borna Bebek isto tako uzbudljivo napisao i „ Putovanje po svojoj sobi” , jer poseduje dve dragocene osobine: radoznalost (koje je sve manje među današnjim generacijama) i pustolovnu crtu karaktera, koja ga odvodi do neslućenih horizonata avanture, meditacije i čežnje za sve daljim i daljim prostorima koji se, zaista, možda već danas, nalaze u njegovoj sobi, među četiri zida, gde se i rađaju rasni pisci.

Momo Kapor

Pisac, putopisac, filozof te ekonomski stručnjak, Borna Bebek, rođen je u Zagrebu. Mladost provodi u zemljama Azije, Afrike te Zapadne Evrope, prateći oca, upućenog od Jugoslavije i UN-a, kao tehnička pomoć nerazvijenim zemljama.

Vrlo rano upoznaje se sa ekonomskim, političkim te kulturnim vrijednostima Istoka i Zapada. Studira ekonomiju i filozofiju u Engleskoj, Americi, Njemačkoj i Indiji. Doktorira na London Shool of Economics.

Santana - avantura kroz misao i nemisao počinje u jednom zagrebačkom restaurantu pa preko Istambula do Afganistana: nastavlja se na južnim morima gdje autor sudjeluje u osposobljavanju potonule jahte i jedri tisuće kilometara da bi došao do „ zadnjeg raja” otoka Mauricijusa.

Na momente knjiga djeluje avanturistički putopisno, a ponegdje filozofski-dokumentarno. Teško je razlučiti avanturu od filozofije, jer autor s jednakim intenzitetom dočarava miris južnih mora, uličnih tučnjava kao i metafizičku filozofiju Platona, te indijsku filozofiju izloženu na interesantan i svakome prihvatljiv način. Radnja kulminira u Indiji gdje autor zasićen intenzitetom događaja traži odmor u svetom gradu Puriju; tu dolazi u dodir s indijskom filozofijom, jogijem Bramanandom, koji ga poziva u ašram - indijski samostan.

Radi sinhronizacije „ unutarnjeg” - misaonog i stvarnog vanjskog puta bilo je nekad potrebno odstupiti od faktualne geografske kronologije. Neki događaji opisani na lokaciji A dogodili su se na lokaciji B itd. Imena, tipovi, opisi autentični su do u detalj, osim u slučajevima gdje je autor bio zamoljen da zamijeni ime ili izbaci opis nekih osoba iz pravnih ili privatnih razloga. Borna Bebek je knjigu „ Santhana” preveo na engleski i na engleskom literarnom tržištu postigao izvanrednu popularnost.